Đồng tình với việc chỉ có một kỳ thi quốc gia từ 2015 để làm cơ sở
xét tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ nhưng GS Nguyễn Minh
Thuyết, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh niên, thiếu niên
và nhi đồng của Quốc hội cũng chỉ ra những điều đáng lo ngại khi triển khai.
Có thể cồng kềnh, tốn kém hơn trước
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vừa có chỉ đạo
Bộ GD-ĐT nghiên cứu và thực hiện 1 kỳ thi quốc gia. Nếu chuẩn bị kịp và nhận được
đồng thuận từ cơ sở thì năm 2015 sẽ chỉ còn một kỳ thi làm cơ sở xét tốt nghiệp
và tuyển sinh vào các trường ĐH, CĐ. Ông có đồng ý với chủ trương này? Việc thực
hiện chủ trương này có quá gấp gáp không?
 |
| Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết |
- GS Nguyễn Minh Thuyết: Nghị quyết 29 của
TW Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định đổi mới
thi cử là khâu đột phá để đổi mới giáo dục
phổ thông hiện nay. Việc Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ GD-ĐT nghiên cứu, sớm thống
nhất kỳ thi tốt nghiệp phổ thông với kỳ
thi tuyển sinh ĐH, CĐ hiện nay thành 1 kỳ thi quốc gia là để thực hiện Nghị
quyết 29. Ta cũng nên nhớ rằng Nghị quyết 29 ra đời đã 8 tháng rồi.
Tôi đồng tình với chủ trương này nhưng
cũng muốn cảnh báo trước: Không nên nghĩ rằng gộp 2 kỳ thi làm một sẽ giải quyết
được 2 vướng mắc lớn hiện nay là kỳ thi
tốt nghiệp phổ thông còn nhiều tiêu cực, không đánh giá được chính xác kết
quả học tập của học sinh và tổ chức 2 kỳ thi riêng rẽ rất cồng kềnh, tốn kém.
Về những hiện tượng tiêu cực trong kỳ thi tốt nghiệp phổ thông, tôi nhớ
năm 2004, các đại biểu Quốc hội khóa XI đã phê phán rất nhiều khi qua báo chí
được chứng kiến cảnh bắc thang trèo tường ném đáp án vào phòng thi hay bắc loa
đọc đáp án cho thí sinh.
Nay những hiện tượng vi phạm pháp luật
trắng trợn như vậy đã chấm dứt, nhưng vẫn còn chuyện xuê xoa, dễ dãi và nhiều
hành vi tiêu cực khác. Kết quả là sau kỳ thi “2 không” nghiêm khắc năm 2007, mọi
việc lại gần như quay về chỗ cũ. Có tỉnh năm 2007 chỉ có dưới 20% học sinh tốt
nghiệp, ngay năm sau đã lên đến trên 80% và bây giờ cũng trên 90% học sinh đỗ tốt
nghiệp như nhiều địa phương khác. Không ai tin có phép thần nào khiến chất lượng
giáo dục thay đổi nhanh đến như vậy.
Kỳ thi “2 trong 1” cũng không giải quyết
được chuyện cồng kềnh, tốn kém. Kết quả của kỳ thi quốc gia này chỉ là căn cứ để
các trường ĐH,CĐ tuyển sinh. Các trường có quyền tổ chức thêm một kỳ thi riêng,
nếu cần thiết.
Cồng kềnh vẫn cồng kềnh, tốn kém có thể
hơn vì nếu thí sinh muốn thi nhiều trường thì sau kỳ thi quốc gia có thể còn phải
dự 2-3 kỳ tuyển sinh riêng của các trường ĐH,CĐ.
Vậy theo ông làm sao để giải quyết 2 tồn
tại này?
- Ý kiến tôi là giao việc tổ chức thi tốt nghiệp phổ thông cho các tỉnh,
thành (xin lưu ý là giao cho các tỉnh, thành, chứ không phải giao cho các sở
GD-ĐT, vì đây là việc quốc gia, chứ không phải việc riêng của ngành giáo dục)
và giao việc tuyển sinh cho các trường ĐH, CĐ tự quyết. Tuy nhiên, nếu giới hạn
câu chuyện trong phạm vi đề án gộp 2 kỳ thi thành 1 kỳ thi quốc gia thì để khắc
phục những hạn chế này cần có cách ra đề, tổ chức thi thích hợp.
Các bài thi trong kỳ thi chung sẽ không
kiểm tra kiến thức, kỹ năng từng môn riêng rẽ mà là bài thi liên môn, ví dụ:
bài thi các môn khoa học tự nhiên, trong đó có câu hỏi riêng về kiến thức lý,
hóa, sinh và những câu hỏi tổng hợp kiến thức, kỹ năng từ cả 3 môn để đánh giá
năng lực tổng hợp của thí sinh.
Mỗi đề thi cần có 2 phần: phần cơ bản phục
vụ xét tốt nghiệp và phần có tính phân loại để làm căn cứ tuyển sinh ĐH, CĐ. Đề
thi cũng phải dần dần nâng mức yêu cầu lên.. Ví dụ, ngoại ngữ phải là môn thi bắt
buộc. Học sinh VN tốt nghiệp cần đạt chuẩn ngoại ngữ như một số nước phát triển
trong khu vực. Chẳng hạn, tiếng Anh không được như Singapore thì ít nhất cũng
phải ngang học sinh Thái Lan, Malaysia.
Cách tổ chức và yêu cầu đối với môn thi,
đề thi như vậy sẽ góp phần cải thiện khả năng đánh giá chính xác kết quả dạy và
học tập ở trường phổ thông.
Còn để giảm bớt áp lực phát sinh tiêu cực,
có thể tổ chức thi 2 lần trong năm, thậm chí nhiều lần hơn. Học sinh khi đó sẽ
không có tâm lí buộc phải đỗ, thầy cô cũng bớt xuê xoa, cả nể. Chuyện đâu đó phải
đóng “tiền chống trượt tốt nghiệp” cũng sẽ giảm.
Nhưng khi đã có tới 2 kỳ thi trong năm
trở lên thì nên giao nhiệm vụ tổ chức thi cho một cơ quan hoặc tổ chức khảo thí
độc lập. Bởi vì nếu Bộ GD-ĐT quanh năm phải lo chuyện thi cử thì sẽ khó hoàn
thành các nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương.
Hiện nay ở nước ta chưa có ai chịu đứng
ra lập những tổ chức khảo thí độc lập như vậy, vì làm thì lợi nhuận ít, trách
nhiệm nhiều, lại dễ “gây thù chuốc oán”. Thông thường, những việc hữu ích mà xã
hội “chê” thì Nhà nước phải làm.
Theo tôi, có hai hướng giải quyết vấn đề
này: Một là Nhà nước cho thành lập cơ quan khảo thí quốc gia; cơ quan này có thể
dựa trên nòng cốt ban đầu là Cục Khảo thí của Bộ GD-ĐT hiện nay nhưng độc lập với
tất cả các bộ để đảm bảo tính khách quan trong đánh giá. Cách thứ hai là giao
cho những trường ĐH lớn thành lập các tổ chức khảo thí để gánh vác trách nhiệm
này.
Để giảm bớt cồng kềnh, tốn kém do có nhiều
kỳ sát hạch riêng của các trường ĐH, CĐ, theo tôi, nên khuyến khích các trường
tổ chức thành cụm thi để thí sinh khỏi phải thi nhiều lần ở nhiều trường.
Vậy lộ trình thực hiện cần tiến hành như
thế nào để thầy cô, học sinh, nhà trường không bị sốc, thưa ông?
- Trước hết Bộ GD-ĐT cần công bố quyết định
thực hiện một kỳ thi quốc gia từ
2015. Ít nhất trong tháng khai trường là tháng 9/2014, Bộ phải xác định được hướng
tổ chức bài thi, cấu trúc đề thi như
thế nào để thầy cô và học sinh chuẩn bị.
Thứ hai, Bộ cần tập huấn cho cán bộ quản
lí và cán bộ ra đề thi. Trước hết là
tập huấn cho cán bộ Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng. Sau đó, tập huấn cho
giảng viên các trường đại học lớn vì đa phần người ra đề đều ở những cơ sở này.
Tôi tin nếu quyết tâm làm thì không quá
khó. Nhưng phải bắt tay vào làm ngay.
Tiến tới một kỳ thi chung, Bộ GD-ĐT đề
xuất thi 8 môn trong 4 ngày. Thí sinh bắt buộc phải thi 4 môn, trong đó 2 môn bắt
buộc, 2 môn tự chọn. Ngoài ra, thí sinh nào có nguyện vọng thi thêm môn nào nữa
thì có thể đăng ký thi thêm để phù hợp với nhu cầu được xét tuyển ĐH. Ông đánh
giá như thế nào về phương án Bộ đưa ra?
Đã gộp 2 kỳ thi làm một thì đừng đặt ra
8 hay 10 môn. Theo tôi, học gì thi nấy. Như vừa qua thi tốt nghiệp, học sinh tự
chọn, có mấy em thi Lịch sử đâu? Nay ta tổ chức bài thi dưới dạng tích hợp càng
không nên đặt vấn đề tự chọn ở đây.
Việt Nam nên học theo mô hình thi cử của
nước nào và nên đi theo lộ trình cụ thể thế nào để tránh tâm lý đổi mới đột ngột
đến những người thực thi, thưa ông?
- Bộ GD-ĐT đã cử nhiều đoàn, nhiều cán bộ
đi nghiên cứu nước ngoài chắc sẽ có sự đánh giá và lựa chọn thích hợp hơn cá
nhân tôi. Về phần mình, tôi thấy mô hình mỗi nước đều có ưu điểm riêng; có thể
nghiên cứu để chọn những cách tổ chức phù hợp với hoàn cảnh của ta.
Mô hình tuyển sinh ở Pháp cũng là một mô
hình đáng quan tâm. Các trường ĐH trọng điểm (grandes écoles) tự tổ chức thi
tuyển, vào được những trường này rất khó, nhưng sinh viên tốt nghiệp có cơ hội
việc làm rất tốt. Còn các trường ĐH khác (univerrsités) thì chỉ xét tuyển, nói
cho đúng là học sinh nào đã tốt nghiệp trung học đều có thể ghi danh vào học.
Tuy nhiên ở cả 2 loại hình, tính sàng lọc
đều rất cao. Không có chuyện vào trường 100 ra cũng 100 như ở ta. Tối đa ở 100
‘anh” vào chỉ khoảng 40 đến 50 “anh” được cái bằng thôi.
Cái mình học được ở cách tuyển sinh của
Pháp là tạo điều kiện cho các trường chủ động tuyển sinh. Trường tự quyết định
phương thức tuyển, số lượng chỉ tiêu dựa trên những tiêu chí do Bộ GD-ĐT quy định,
nếu làm sai thì bị xử lí nghiêm.
Các trường được quyền chủ động cao thì
cũng phải chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình. Không thể cứ hạ thấp yêu cầu
tuyển sinh, coi nhẹ yêu cầu chất lượng rồi bắt xã hội phải gánh chịu; đơn vị sử
dụng lao động không nhận thì bảo người ta đối xử không công bằng. Cũng như
doanh nghiệp được tự do kinh doanh nhưng chấp nhận sản phẩm là quyền của xã hội.
Một cô gái không đắt chồng chỉ có thể thay đổi tình thế bằng cách hoàn thiện
mình, chứ không thể buộc người ta phải lấy mình được.
- Xin cảm ơn ông!
Báo Vietnamnet
Đăng nhận xét