Trong ôn thi đại học, giáo viên không chỉ ôn tập kiến thức, các dạng đề
trong từng tác phẩm mà còn phải nhóm các tác phẩm cùng thể loại, thời đại, tác
giả, đề tài... để chỉ ra điểm giống và khác, mặt kế thừa, điểm cách tân của từng
tác giả, từng tác phẩm.
Thống kê dạng đề thi đại học môn Văn những
năm gần đây, cô Mai Thị Bình – giáo viên Trường THPT Triệu Sơn 6 (Thanh Hóa)
cho biết, xu hướng thi đại học ở câu 5 điểm theo kiểu dạng đề so sánh rất nhiều.
Vì vậy, theo cô Bình, trang bị kiến thức
về dạng đề so sánh, chỉ ra các dạng đề so sánh và cách làm dạng đề này để học
sinh biết cách vận dụng là rất quan trọng.
Hình dung các dạng đề so sánh
Cô Mai Thị Bình cho biết, dạng đề thi đại học so
sánh văn học rất phong phú; có thể so sánh trên nhiều bình diện khác nhau: Đề
tài, nhân vật, tình huống, cốt truyện, cái tôi trữ tình, chi tiết nghệ thuật,
nghệ thuật trần thuật…
Quá trình so sánh có thể chỉ diễn ra ở
các tác phẩm ở cùng một tác giả nhưng cũng có thể diễn ra ở nhiều tác phẩm của
các tác giả cùng hoặc không cùng một thời đại, giữa các tác phẩm của những trào
lưu, trường phái khác nhau của một nền văn học.
Mục đích cuối cùng của dạng đề này là
yêu cầu học sinh chỉ ra chỗ giống và khác nhau giữa hai tác phẩm, hai tác giả từ
đó thấy được những mặt kế thừa, những điểm cách tân của từng tác giả, từng tác
phẩm, thấy được vẻ đẹp riêng của từng tác phẩm, sự đa dạng muôn màu của phong
cách nhà văn.
Dạng đề này còn góp phần hình thành kĩ
năng tổng hợp, khái quát, so sánh, lí giải nguyên nhân của sự khác nhau giữa
các hiện tượng văn học- một năng lực rất cần thiết góp phần tránh đi khuynh hướng
bình tán, khuôn sáo trong khi học và ôn thi đại học môn văn hiện nay.
Tuy nhiên, đây là dạng đề khó, giáo viên
chỉ có thể đưa ra các tiêu chí so sánh có mức độ khó vừa phải, khả năng lí giải
giống và khác nhau cũng cần thiết phải tính toán hợp lí với năng lực của học
sinh THPT.
Phần văn xuôi thuộc chương trình thi đại
học gồm nhiều tác phẩm trong cả chương trình Ngữ văn 11 và Ngữ văn 12, kiến thức
của từng tác phẩm lại nhiều, học sinh nhớ được kiến thức của từng tác phẩm đã
là khó nên kiến thức so sánh ở nhiều tác phẩm lại càng khó hơn.
Thậm chí là so sánh các tác phẩm của các
giai đoạn khác nhau từ chương trình lớp 11 đến chương trình lớp 12.Vì vậy, trước
khi đưa ra dạng đề so sánh giáo viên yêu cầu học sinh phải nhớ nội dung chính từng
tác phẩm, phải chỉ ra trong các tác phẩm đó tác phẩm nào là cùng dạng, cùng cảm
hứng, cùng thời đại…
Ở dạng 2 dạng đề này theo cô Mai Thị
Bình có thể nhóm lại một cách làm như sau:
a) Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề (mở bài trực tiếp không
cần)
- Giới thiệu khái quát về các đối tượng
so sánh
b) Thân bài
- Khái quát điểm chung của hai tác phẩm,
hai nhân vật (Ví dụ: cùng nói về vẻ đẹp khuất lấp thì phải nói rõ vẻ đẹp khuất
lấp là gì, cùng nói về chủ nghĩa anh hùng cách mạng thì phải làm rõ chủ nghĩa
anh hùng cách mạng là gì hoặc nghệ thuật miêu tả tương phản thì phải nói rõ nghệ
thuật miêu tả tương phản là gì).
- Làm rõ đối tượng thứ nhất (kết hợp nhiều
thao tác lập luận nhưng chủ yếu là phân tích) để làm rõ biểu hiện các mặt của đối
tượng.
- Làm rõ đối tượng thứ hai (kết hợp nhiều
thao tác lập luận nhưng chủ yếu là phân tích) để làm rõ biểu hiện các mặt của đối
tượng.
- So sánh: nét tương đồng và khác biệt
giữa hai đối tượng trên cả hai bình diện nội dung và hình thức nghệ thuật (bước
này vận dụng kết hợp nhiều thao tác lập luận nhưng chủ yếu là phân tích và so
sánh)
- Lí giải sự khác biệt (do bối cảnh xã hội,
văn hóa mà từng đối tượng tồn tại, phong cách nhà văn...)
c) Kết bài:
- Khái quát những nét giống nhau và khác
nhau tiêu biểu
- Có thể nêu những cảm nghĩ của bản thân
Với những gợi ý trên, hy vọng các bạn có thể ôn thi đại học môn văn thật tốt để "vượt vũ môn" thành công nhé.
Theo giáo dục và thời đại
Đăng nhận xét